آشنايي با آسم ومديريت آن

آشنايي با آسم ومديريت آن

1
مديريت بهداشت، تشخيص وپيشگيري
1394


مقدمه
آسم بيماری جدی و مزمن ريه است که در اثر اختلال مزمن التهابی مجاری هوايی ايجاد می شود و با انسداد
جريان هوا شناسايی شده وبا تنگی دوره ای مجاری هوايی، افزايش پاسخ دهی مجاری هوايی به محرکهای
گوناگون ، تنگی نفس ، توليد بيش از اندازه خلط و افزايش قابليت پاسخ دهی مجاری هوايی به محرکهای
مختلف و برگشت پذيری دارويی يا خود بخودی مشخص می شود.()1
آسم مهم ترين بيماری مزمن در کودکان است. هم چنين مسئول ايجاد هزينه های اقتصادی، اجتماعی، و جسمی
براي دانش آموزان و خانواده هايشان می باشد.
اغلب، اين هزينه ها دست کم گرفته شده يا حتي گاهی در محاسبات درنظر گرفته نمي شوند. مشخص نمی
شوند.اين هزينه ها برای دانش آموزان شامل از دست دادن روزهای مدرسه، وقت کلاس و برای والدين و
مراقبين از دست دادن زمان در محل کارشان و مراجعه به اورژانس ها ، مطب پزشکان و هزينه های
بستری در بيمارستان است .ازطرفي فعاليتهای کودک مبتلا محدود شده، باعث تغيير سبک زندگی و ايجاد
سازش اجباری در کودک مبتلا و اعضای خانواده وی می شود.
اپيدميولوژي:
آسم اگرچه نادر است، اما گاهي مسئول مرگ و مير در کودکان است و بالاترين ميزان مرگ ومير بعلت
آسم، در نوجوانی رخ می دهد. آسم به طور گسترده با درمان مناسب قابل پيشگيری است .
آسم بر کودکان و بزرگسالان تمام سنين و تمام نژادها و بر هر دوجنس ( زن و مرد ) اثر می گذارد.
آسم شايعترين بيماری درسياه پوستان آمريکايی که از امکانات کامل شهری برخودار نيستند مي باشد. به
عبارتی شيوع بالای آسم در کودکان سياه پوستان آمريکايی به وضعيت پايين اقتصادی واجتماعی ازقبيل زندگي
در خانه های پرجمعيت و برخورد مکرر با عوامل خطر وابسته است. شرايطي كه به ايجاد حملات آسم در
کودکان کمک می کند، شامل گرد وغبار ، سوسک ها ، آلودگی کپک قارچی و عفونتهای تنفسی است و عدم
دسترسی به فاکتورهای مراقبت از سلامت باعث بالا رفتن ميزان مرگ ومير و ابتلا بيشتربه آسم خواهد شد.
با توجه به شيوع نسبتاً بالاي آسم و اين واقعيت که افراد مبتلا به آسم خفيف نيز در خطرند و حتی تجربه يک
حمله آسم ممکن است زندگی آنها را تهديد کند.
ازطرفي وجود تعداد بسياری از فاکتورهای محيطی که التهاب مجاری هوايی مزمن را تقويت و باعث ايجاد
دسترس حاد تنفسی اهميت آشنايي مراقبين سلامت با اين بيماري، مديريت آن ، شناخت عوامل محيطي در خيل
آن و همچنين ايجاد ارتباط و آگاهي از نحوه صحيح استفاده از خدمات مراكز بهداشتي و سلامتي ، بر كسي
پوشيده نمي باشد.
سلامت نقش حياتی در جلب اطمينان اطرافيان کودک مبتلا و تفهيم اين نکته به آنان که نگهداری
کودکان مبتلا به آسم بی خطر است، را دارند. اگرچه آسم درمان نمی شود اما بايد به خوبی کنترل شود به نحوی
که دانش آموزان از عهده هر فرصتی برای پيشرفتهای اجتماعی، احساسی ، جسمی و تحصيلی برآيند.
4
شيوع : در گزارشات شيوع آسم تقريباً %6جمعيت گزارش شده است .
آسم می تواند در هر سنی ايجاد شود اما ٪51تا ٪ 81از کودکان مبتلا به آسم علائم را قبل از 5سالگی
نشان می دهند. تا دوره نوجوانی شيوع آسم در پسران دو برابر دختران است ولی در ابتدای بلوغ در دختران
بالاتر می باشد.()1
اگرچه بيشتر کودکان مبتلا به آسم آلرژی دارند اما کودکان مبتلا به آلرژی لزوما آسم ندارند.
سبب شناسي
-1بالا بودن ايمونو گلوبين ) )IGEدر پاسخ به آلرژن به علت وجود عوامل ارثی که تحت عنوان آتوپی
شناخته شده است قوی ترين عامل مستعد کننده برای ابتلا به آسم است.
-2عوامل زيست محيطی شامل ويروس ها ، مواد حساسيت زا يا هر چيزی که موجب آزار و ضربه و
فشار بر دستگاه تنفسی باشد.
-3ويروس سنسيشيال )RSV (1که عامل عفونتهای ويروسی است و قرار گرفتن در معرض آن، می تواند
خطر ابتلا به آسم را افزايش دهد.
-4عوامل آلرژی زا موجود در هوا مانند گرده گياهان ، کپک ، پشم حيوانات و گرد وغبار می تواند
تاثير پذير باشد.
-5در برخی از موارد عوامل غير آلرژی زا نيز می تواند عامل ايجاد مشکل باشد.()2
آسم یک بیماری پیچیده است که عوامل بیو شیمیایی، دفاعی بدن ( ایمونوگلوبین ) ، غدد درون
ریز ، عفونتها و عوامل روانی موجب در جات مختلفی از بروز آن می شود.
اگرچه علت دقيق آسم مزمن ناشناخته است اما سه عامل مهم با اين اختلال در ارتباط است، که شامل:
-1استعداد ژنتيکی
-2قرار گرفتن در معرض عفونتهای تنفسی در اوايل زندگی
-3تماس با مواد خاص در محيط
استعداد ژنتيکی در دو مورد نيز نقش دارد: که تا چه ميزانی فرد حساس يا مقاوم به مواد حساسيت زا و
عفونتها ست. و توانايی فرد برای سازش با محيط زيست در چه حدی است، و در زمانی که با مواد آلرژی يا
تحريک کننده مواجه می شوند، تا چه حدی سيستم ايمنی بدن از خود واکنش نشان می دهد.
کسانی که سابقه آلرژی و آسم در خانواده دارند احتمال بيشتری نسبت به افرادی که چنين سابقه ای ندارند
برای ايجاد علايم آسم دارند.
نکته : محيط حاوی دود سيگار اطرافيان ، محرکی است که می تواند حمله آسم را
آغاز و تعداد دوره های حمله را افزايش دهد که بيشترين نگرانی در کودکان کم سن
است زيرا موجب بالا بردن تعداد تنفس آنها می شود.
5
ثانيا آسم با عفونتهای تنفسی خاص در اوايل زندگی در ارتباط است و تحقيقات نشان می دهد که کودکان و بچه
های کوچکتر که عفونتهای ويروس سنشيال را تجربه می کنند ممکن است مستعد به ايجاد آسم پس از آن شوند.
اگرچه مکانيسم دقيق آن شناخته شده نيست اما تصور اين است که ويروس باعث تغييرات سلولی در ديواره
راههای هوايی می شود که به افزايش حساسيت راه هوايی و التهاب مزمن کمک می کند.
ثالثا پژوهش ها نشان می دهند که قرارگرفتن در معرض دود سيگار و آنتی ژن گرد وغبار در سالهای اوليه
زندگی به ايجاد آسم کمک كرده و در کسانی که قبلا به اين بيماری مبتلا بوده اند،علايم شديد تر می شود.()1
تشخيص
تاريخچه سلامت فرد- سابقه خانوادگی - آسم - آلرژی – رنيت 2و يا سينوزيت - 3تست اسپيرومتری 4و
تست چالش (5قرارگرفتن در معرض هيستامين ، 6متاکولين ، 7هوای سرد ) و همچنين پاسخ به درمان مناسب در
تشخيص آسم كمك كننده هستند.
بيماري معمولا بين 3تا 8سالگی تشخيص داده می شود با اين حال ممکن است در مواردی در سال اول
زندگی نيز قابل تشخيص باشد.()2
علايم تشخيصی شامل : سرفه شبانه كه اغلب اولين علامت است
سرفه همراه با (ورزش ، خنده يا گريه ) ، خس خس ممکن است وجود نداشته باشد.
خس خس در فاز بازدم طولانی مدت – تنگي نفس و سختي تنفس
تنفس کوتاه8
احساس فشار و گرفتگی قفسه سينه – 9تحريك پذيري – بيقراري و اضطراب()3
عوامل تسريع کننده : درگيری با عفونتهای ويروسی دستگاه تنفسی در شرايطی که عوامل تسريع کننده يا
تشدد کننده آسم وجود داشته باشد شرايط را بدتر خواهد کرد.
-1گرده گياهان- مايت های موجود در هوا- ترشحات سوسک حمام – شوره بدن حيوانات ويا محصولات
ترشحی و آلاينده های هوا بخصوص دود سيگار دست دوم (وجود دودسيگار در محيط افراد غير
سيگاري)
-2عفونت های ويروسی دستگاه تنفسی و تغييرات آب وهوا ( به عنوان مثال بيش از حد سرد- مرطوب يا
بخار آلود)
-3ورزش ويا عوامل عاطفی قوی به عنوان مثال ترس، نااميدی، يا خنده و گريه شديد
-4علايم شبانه، شايع رينوسينوزيت،11ريفلاکس معده – مری11
-5داروها به عنوان مثال آسپيرين ( – داروهای غيراستروئيدی –12بتا بلوکرها 13و برخي قطره های
چشم.
-6با بالا رفتن سن حساسيت وشدت آسم افزايش می يابد.
Øآسپرين موجود در بسياری از دارو های قابل ارائه بصورت بدون نسخه نيز شامل اين موضوع می
باشد و ممکن است موجب تشديد بيماری شده و در درصد کمی از افراد مبتلا به آسم موجب مرگ
شود.
-7افزودنی ها و نگاهدارنده های غذايی
6
-8تغييرات غدد درون ريز به عنوان مثال قاعدگی ، بارداری ، اختلالات تيروئيد.()2
- شرايط تشديد كننده : بيماري توسط ادم يا التهاب در ديواره برونش و انقباض راههای هوايی کوچک و
بزرگ در ريه ها، که در نتيجه انقباض عضلات تنفسي و توليد بيش از حد موکوس می باشد، تشديد مي شود.
- کودکان کمتر از 5سال که راه های هوايی کوچکتری نسبت به کودکان بزرگتردارند بيماري انسداد راه
هوايی بيشتری را تجربه می کنند.
- بيماري اغلب با ريفلاکس معده – مری همراه است.
- اکثر کودکان مبتلا به آسم آلرژی دارند که به شکل رينيت (ورم غشا، مخاط بينی ) يا درماتيت (14مشكل پوستي
) ظاهر می شود .
تشخيص هاي افتراقي
بسياري از بيماريهاي دوران كودكي سبب بروز خس خس و سرفه شبيه به آسم مي شوند . هر سرفه و
خس خس آسم نيست و تشخيص نادرست مي تواند اصلاح علت زمينه اي را به تاخير بيندازد و كودكان را در
معرض درمان بي مورد و طولاني آسم قرار دهد.
تشخيص هاي افتراقي سرفه و خس خس سينه در شيرخواران و كودكان ()3
دستگاه تنفسي فوقاني دستگاه تنفسي مياني دستگاه تنفسي تحتاني
رينيت آلرژيك تنگش برونش آسم
هيپر تروفي لوزه /آدنوئيد بزرگ شدن غدد لنفاوي برونشكتازي
جسم خارجي اپيگلوتيت ديس پلازي برونشي –ريوي
رينيت عفوني جسم خارجي كلاميديا ترا كوماتيس
سينوزيت پره هاي حنجره اي آسپيراسيون مزمن
لارنگومالاسي نارسايي احتقاني قلب
لارنگوتراكئوبرونشيت فيبروز كيستيك
لنفادنوپاتي مدياستن جسم خارجي
سياه سرفه ريفلاكس معده به مري
استنشاق مواد سمي سندرم هيپرونتيلاسيون
فيستول نايي – مروي برونشيوليت انسدادي
تنگي ناي هموسيدروز ريوي
تراكئو مالاسي استنشاق موادسمي، شامل دود سيگار
تومور تومور
حلقه هاي عروقي برونشيوليت ويروسي
اختلال عملكرد طناب صوتي
7
طبقه بندی آسم
درجه شدت آسم براساس فراوانی علايم آسم شبانه و روزانه (سرفه، خس خس سينه، تنفس کوتاه ، تنفس
سريع ، احساس فشار در قفسه سينه و بيدار شدن در شب ) و عملکرد ريه تعيين می شود.
هر فردی ممکن است يکی از چند حالت زير را تجربه کند:
آسم متناوب خفيف
-1علائم بيشتر از دو هفته نمی باشد.
-2به درمان داروهاي گشاد کننده برونش پاسخ می دهد.
-3برای کنترل نيازی به تجويز دارو روزانه نيست.
-4احتمال تشديد بيماری اندک است و از چند ساعت تا چند روز ، شدت آن متفاوت است.
-5اسپيرومتری بدون علامت و نقطه اوج سرعت جريان بازدمی نرمال ( )PEFR( 15بين دوره هاي تشديد
بيماری ).
-6بندرت غيبت از مدرسه.
-7کمتر از ماهی دو بار علايم شب هنگام.
آسم خفيف مداوم
-1علايم بيشتر از دو باردر هفته اما کمتر از يک بار در روز می باشند.
-2تشديد بيماری سطح فعاليت را تحت تاثير قرار می دهد.
-3علائم شب هنگام بيشتر از دو بار در ماه ، اما کمتر از يک بار در هفته می باشد.
-4نقطه اوج سرعت جريان بازدمی نرمال ) )PEFRبيشتر از ٪ 81از مقدار پيش بينی شده است و بين21
٪ تا ٪31تغيير پذيری دارد.
آسم متوسط مداوم
-1علائم روزانه
-2درمان روزانه با داروهاي کوتاه اثراستنشاقی.
-3تحت تاثير قرار دادن حضور در مدرسه و تحمل ورزش.
-4تشديد بيماری در حداقل دو بار در هفته که ممکن است چند روز به طول بيانجامد.
-5علائم شب هنگام بيشتر از يکبار در هفته می باشند.
-6سرفه وخس خس مانع فعاليت های عادی می شوند و خوابيدن را سخت می کند.
-7نقطه اوج سرعت جريان بازدمی نرمال( )PEFRبين ٪ 61تا ٪ 81پيش بينی می شود و بيشتر از ٪31
تغييرپذيری دارد.
آسم شديد مداوم
-1علائم مداوم
-2تشديد مکرر
-3فعاليت فيزيکی محدود
8
-4علايم شب هنگام مکرر که مانع خوابيدن می شود.
-5ممکن است بستری شدن در بيمارستان به صورت گاه به گاه ضروری باشد تا علائم تحت کنترل باشند.
-6نقطه اوج سرعت جريان بازدمی نرمال و ) ٪61 )PEFRيا کمتر پيش بينی شده است و بيشتر از ٪ 31
تغيير پذيری دارد.()3
چاره انديشی
چهارجزء برای مديريت آسم پيشنهاد شده است، که توسط مراقبين سلامت و ديگر دست اندركاران بهداشت
مدارس بکار گرفته می شود که به درمان آسم در کودکان کمک می کند كه شامل:
-1ارزيابی و نظارت
-2کنترل فاکتورها که به علايم و شدت آسم كمك می کند.
-3استفاده از داروها يی که در مجاری هوايی حساسيت کمتری ايجاد مي كند ولي به محرکهای آسم پاسخ
می دهند ( استفاده از حداقل مقدار دارو برای حداقل رساندن عوارض جانبی).
-4آموزش کودک، خانواده و ديگران در مورد بيماری آسم و مديريت موثر برآن.()1
آسم به عنوان يک بيماری مزمن شناخته شده است وچون بچه ها بخش قابل توجهی از روز خود را در
مدرسه و فعاليتهای مربوط به مدرسه می گذرانند نياز به ارزيابی مستمر و نظارت برعملکرد ريوی دارد.( مثل
ارزيابی قند خون در کودکان مبتلا به ديابت)
بعضی از اين ارزيابی ها بايد در مدرسه توسط مراقبين سلامت ، معلمان ، مربيان تربيت بدنی و ساير
مربيان و کارکنان انجام گيرد.
Øمعمولا در مسير رفت و آمد به خانه و مدرسه فاکتورهای مختلفی وجود دارد که علايم آسم را بدتر می
کند و مراقبين سلامت نقش مهمی را در کمک به دانش آموزان، معلمان، و کارکنان برای شناسايی اين
عوامل و پرهيز از قرار گرفتن در معرض اين عوامل ايفا می کند.
زيرا آسم يک بيماری شايع است و بر ميليون ها کودک اثر می گذارد و پتانسيل حملات شديد آسم در
بخش قابل توجهی از جمعيت مدرسه ها وجود دارد.
لازم است مراقبين سلامت مدرسه با داروهای مورد استفاده برای مديريت حملا ت آسم و همچنين با
داروهای با اثر طولانی مدت در آسم آشنا شوند تا قادرباشند به پيشگيری يا کنترل حملات حاد آسم کمک
کنند.
سرانجام ، آموزش دانش آموزان مبتلا به آسم ، پدر و مادرشان ، همکلاسی ها و کارکنان مدرسه جهت
ارتقای کارآمدی کودکان و مديريت بيماری حياتی و ضروری است .
کارشناسان و محققان آسم راهبردهايی را برای مديريت موثر آسم در کودکان و بزرگسالان ذکر کرده
اند:
Øعملکرد طبيعی ريه يا نزديک به عملکرد طبيعی ريه.
Øرهايی از نشانه های رايج بيماری آسم شامل ( سرفه،خس خس ، تنفس مشکل، احساس فشار در قفسه
سينه و توانايی برای خواب در طول شب بدون بيدار شدن ازحملات آسم)
Øبدون حملهُ حاد آسم، نياز به ارائه مراقبت های بهداشتی( بخش اورژانس و مراقبتهای فوری) يا بستری
در بيمارستان را نداشته باشد.
Øتوانايی برای مشارکت در مدرسه عادی و فعاليتهای روزانه ازجمله ، بازی ، ورزش و فعاليت بدنی
Øاز دست ندادن مدرسه يا فعاليتهای مدرسه به علت وجود علايم آسم
Øآسيب نزدن به زمان کار والدين و سرپرستان
9
Øاستفاده از داروهای که تا حد امکان دارای عوارض جانبی کمتری هستند
Øحداقل استفاده از داروی کوتاه اثرآگونيست بتا (16 2بطور متوسط کمتر از يک بار در روز )
درمان:
درمان طبي مطلوب آسم شامل پيروي ازاين مولفه هاي كليدي است :
-1كنترل محيط
-2درمان دارويي
-3آموزش بيمار، ازجمله درباره مهارتهاي كنترل و درمان بيماري توسط خودش.()3
الف : كنترل محيط
از آنجا كه بسياري از كودكان مبتلا به آسم همزمان به آلرژيهاي ديگري نيز دچار هستند،
بايد اقداماتي را براي به حداقل رساندن تماس با آلرژن ها انجام داد.
براي تمام كودكان مبتلا به آسم ، تماس با دود ناشي از سوختن چوب و دخانيات و تماس با
عفونت هاي ويروسي بايد تا حد امكان كاهش داده شود .
11
عواملي كه كنترل آنها در شدت آسم نقش دارد: ()3
عوامل اصلي آغازگر آسم
در داخل خانه
پيشنهاد هايي براي كاهش مواجهه
عفونت هاي ويروسي محدود كردن مواجهه با عفونت هاي ويروسي (مهدكودك هايي كه تعداد كمتري كودك در
آنهاست )
دستگاه تنفس فوقاني
( ،RSVويروس آنفلوآنزا)
ايمن سازي ساليانه آنفلوآنزا براي كودكان مبتلابه آسم پايدار
دودسيگار، دود هيزم سيگار نكشيدن در اطراف كودك يا در خانه كودك
كمك كردن به والدين و مراقبين كودك براي ترك سيگار
استفاده نكردن از اجاق هاي هيزم سوز و شومينه
ذرات گرد و غبار اقدامات مطلوب
پوشاندن بالشها،تشك ها و وسايل منزل در پوشش هاي غير قابل نفوذ به آلرژن ها شستشوي
هفتگي ملافه ها در آب داغ
اقدامات مطلوب
اجتناب از خوابيدن يا دراز كشيدن روي مبلمان روكش دار
به حداقل رساندن تعداد اسباب بازي هاي توپر شده در اتاق خواب كودك
كاهش رطوبت داخل خانه به كمتر از %05
درصورت امكان ، خارج كردن فرش ها از اتاق خواب و محل بازي كودك اگر امكان ندارد،
كشيدن جارو برقي بطور مرتب
شوره حيوانات خارج كردن حيوانات خانگي از خانه يا نگه داشتن آنها در بيرون از خانه، اگر نگه داشتن
حيوانات خانگي مورد قبول واقع نشود:
نگهداري حيوان خانگي درخارج از اتاق خواب
استفاده از فيلتر در كانال هواي اتاق كودك
شستشوي هفتگي حيوان خانگي (شواهدمويد اين مورد، به طور قطع ثابت نشده اند)
آلرژن هاي سوسك غذا يا زباله ها را در باز رها نكنيد
استفاده از سيفون ها و تله هاي اسيد بوريك
كاهش رطوبت داخل خانه به كمتر از %05
تعمير شيرها و لوله هايي كه چكه مي كند
كپك داخل خانه تعميرشيرها و لوله هايي كه چكه مي كند
اجتناب ازمصرف دستگاه هاي بخور
11
كاهش رطوبت داخل خانه به كمتر از %05
ب: دارو درماني
داروهاي كنترل درازمدت
كورتيكواستروئيدهاي استنشاقي 71
موثرترين داروهاي ضدالتهابي براي درمان آسم مزمن و پايدار به شمار مي روند و درمان ترجيحي در شروع درمان
كنترل دراز مدت است .
شروع زودهنگام درمان با كورتيكوستروئيدهاي استنشاقي ميزان مرگ و مير را كم مي كند اما روند طبيعي بيماري را
تغيير نمي دهد.
مصرف منظم آنها، افزايش حساسيت مجاري تنفسي نياز به درمان اورژانسي گشاد كننده برونش ها، احتمال بستري شدن
در بيمارستان و خطر مرگ ناشي از آسم را كاهش ميدهد.
كورتيكواستروئيدهاي استنشاقي به صورت افشانه هاي استنشاقي ، افشانه پودر خشك و محلول استنشاقي در دسترس
هستند.
تعديل كننده هاي لكوترين: 71
تعديل كننده هاي لكوترين داروهاي درمان آسم هستند كه به صورت خوراكي و روزانه مصرف مي شوند. مانند
ملوكاست –71مونتولوكاست 05و ... (يك بار در روز شب هنگام )
شل كننده هاي عضلات صاف مجاري تنفسي:
مانند تئوفلين 07كه در واقع درمان كمكي است و درصورت نياز به استفاده از مقادير كم و متوسط كورتيكواستروئيد به
داروهاي بيمار اضافه مي شود.
تزريق داروهاي زير جلدي (ضد)IGE
براي بالاي 70سال استفاده مي شود و برحسب شرايط بيمار هر 0تا 4هفته تكرار مي شود.
داروهاي مورد استفاده دربهبودي سريع يا حملات حاد
گشاده كننده هاي برونش كه ظرف 0تا 75دقيقه پس از تجويز اثرشان ظاهر شده و 4تا 6ساعت ادامه پيدا مي كند. براي
رفع علائم حاد و همچنين به عنوان پيشگيري قبل از تماس با آلرژنها 00و ورزش تجويز مي شوند. روش استنشاقي بعلت
كمتر بودن عوارض جانبي بر روش خوراكي ارجح است.
داروهاي كاهش دهنده ترشح مايع مخاطي
درحملات شديد و حاد آسم همراه با گشادكننده هاي برونش استفاده مي شود.
كورتيكوستروئيدهاي خوراكي:
در دوره هاي كوتاه مدت ( 3تا 75روزه ) براي كودكان مبتلا به حملات شديد حاد آسم تجويز مي شوند.
شروع درمان با پردنيزولون 03است .
12
دردرمان آسم نوع درمان، مقدار آن و برنامه ريزي آن بسته به شدت آسم و ميزان كنترل آن دارد . گشاد كننده هاي
برونش كوتاه مدت بايد براي تمام بيماران مبتلا به آسم در دسترس باشد.
داروهاي كنترل كننده طولاني ارجح و خط مقدم براي كودكان تمام سنين ،كورتيكواستروئيدهاي استنشاقي است.
عوارض آسم :
اكثر حملات تشديد آسم را مي توان با موفقيت در منزل كنترل كرد.
وضعيت پايدار آسمي : يك شكلي از حملات تشديد حاد آسم است كه به اقدامات درماني به اندازه كافي پاسخ نمي
دهد و ممكن است به بستري شدن در بيمارستان نياز داشته باشد.
زجر تنفسي قابل ملاحظه ، تنگي نفس ، خس خس، سرفه و كاهش حداكثر سرعت هاي جريان بازدمي ، از مشخصات
وخامت كنترل آسم به شمار مي روند.
پيش آگهي:
علائم خس خس سينه همراه با عفونت هاي تنفسي در بعضي از كودكان در سالهاي قبل از مدرسه تخفيف پيدا ميكنند،
درحالي كه ساير كودكان مبتلا به آسم علائم پايدار تري دارند.
نشانگرهاي پيش آگهي براي كودكان زير سه سال كه در معرض خطر ابتلا به آسم قرار دارند شامل رينيت آلرژيك و
بوجود آمدن خس خس سينه در هنگام سرماخوردگي است.
قوي ترين عامل پيش بيني كننده تداوم خس خس سينه و تبديل آن به آسم پايدار، آتوپي 04است .
در صورت وجود آتوپي (بيماريهاي مثل رينيت آلرژيك- آسم و درماتيت آتوپيك) احتمال تبديل آسم كودك به آسم
پايدار زياد است .
آتوپي محصول تعاملي پيچيده ميان تعداد زيادي از ژنها و عوامل محيطي است .
فوريتها در آسم :
در صورت وجود خس خس سينه در عرض چند ساعت گذشته بدون وجود خلط كف دار صورتي يا سفيد رنگ و
بدون وجود تنگي نفس بايد به علت احتمالي وجود آسم توجه نمود و اقدام لازم در اين زمان : مراجعه به پزشك جهت
اندازه گيري جريان بازدم در صورتي كه نتيجه نشان دهنده آسم باشد ، تجويز داروي گشادكننده راه هاي هوايي .
در صورت وجود تنگي نفس :علت احتمالي ، حمله شديد آسم است .
اقدامات لازم تا رسيدن به اورژانس از كودك بخواهيد صاف بنشيند،به مقداري كه آرنج هايش روي دسته ها يا پشتي
صندلي فرار گيرد . اورا دعوت به آرامش كنيد .
در صورتي كه قبلا" آسم تشخيص داده شده و دارو به همراه دارد ، دو پاف از اسپري تنفسي استنشاق كند، يا طبق
تجويز پزشك دارو را مصرف كند.
مراجعه سريع به اورژانس الزامي است.
13
سرفه پاسخ به تحريك يا التهاب ريه يا گلو است .
در صورت مشاهده سرفه بدون سابقه مصرف دارد يا در معرض بخارات شيميايي قرار گرفتن بايد موارد زير را در نظر
بگيريم :
آيا حملاتي از تنگي نفس و خس خس سينه دارد ؟
آيا در مواجهه با هواي سرد يا در صورت فعاليت سرفه شديدتر مي شود يا خير؟
در دو صورت فوق علت احتمالي حمله آسم است ولازم است اقدامات بالا انجام شود.
در صورتي كه سرفه همراه با تنگي نفس و خس خس سينه نباشد مي توان پيشنهاد داد در عرض 04ساعت آينده
كودك را جهت بررسي دقيق تر نزد پزشك ببرند - علت احتمالي سرفه مي تواند آسم باشد.
مديريت آسم و پيشگيري :
مطالعات باليني نشان داده اند كه با ازبين بردن التهاب و درمان انقباض برونش ها و با توجه به علائم آسم به طور موثري
قابل كنترل است .()4
براي مديريت آسم توجه به 5موضوع زير لازم است:
-7ثابت نگاهداشتن آن
-0رسيدن به سطح فعاليت طبيعي، از جمله ورزش
-3حفظ عملكرد ريوي حتي الامكان نزديك به حد نرمال
-4جلوگيري از تشديد آسم
-0جلوگيري از مرگ و ميرآسم
گسترش مشاركت پزشك – بيمار
مديريت موثر آسم نياز به افزايش مشاركت بين فرد مبتلا به آسم ، مراقبين بهداشتي حرفه اي ، پدرومادر و سايرين دارد .
هدف از اين همكاري فعال كردن بيماران مبتلا به آسم براي كسب دانش ، اعتماد به نفس و مهارت كه نقشي مهم در درمان
آسم دارد مي باشد.
همكاري بين بيمار و مراقبين به كنترل سطح آسم توسط خودبيمار كمك شاياني مي كند.
آموزش آسم : آموزش بايد بخشي جدائي ناپذير بين متخصصان مراقبت هاي بهداشتي و بيماران باشد. بيماران مبتلا به
آسم در همه سنين نياز به آموزش دارند همه افراد نياز به يك سري اطلاعات خاص و فراگيري مهارت دارند، اما اغلب
آموزش ها بايد شخصي باشد و در تعدادي از موارد به فرد آموزش داده شود . حمايت اجتماعي و رواني نيز براي حفظ تغيير
رفتار مثبت ، لازم است.
در ابتداي مشاوره ، بيمار نياز به اطلاعاتي در مورد تشخيص و اطلاعات ساده اي در مورد نوع درمانهاي در دسترس
ازجمله منطق مداخلات درماني خاصي كه به او توصيه شده و استراتژي براي اجتناب از عواملي كه باعث علائم آسم مي
شود ،دارد. دادن اطلاعات شفاهي يا ارائه تصويري در مورد دستگاه هاي استنشاقي مختلف وتشويق فرد مبتلا به آسم به
تصميم گيري در مورد استفاده ازدستگاه ،كمك كننده است . معيارهاي انتخاب اوليه از دستگاه تنفسي شامل در دسترس
بودن دستگاه ، هزينه ، مهارت هاي بيمار و تنظيمات ساده براساس مهارتهاي بيمار مي باشد .
14
آموزش به ديگران :
آموزش به عموم مردم، به خصوص در مدرسه و يا محيط شغلي در مورد آسم مفيد واقع مي شود.
-2شناسايي و كاهش عوامل خطر:
مداخله دارويي براي درمان آسم بسيار موثراست و در كنترل علائم و بهبود كيفيت زندگي نقش بسزايي دارد. امااقدامات
لازم در زمينه ي علائم آسم و اجتناب از در معرض عوامل خطر قرار گرفتن بايد انجام شود. اقداماتي كه براي پيشگيري از
آسم توصيه مي شود در درجه ي اول بايد تلاش بر پيشگيري از علائم آسم و عود حملات متمركز باشد.
پيشگيري :
حساسيت آلرژيك مي تواند در ايجاد آسم دخيل باشد ، اما اطلاعات كافي در مورد دوز بحراني و زمان قرار گرفتن در
معرض آلرژن وجود ندارد و هيچ راه كارجدي را نمي توان براي جلوگيري از حساسيت آلرژيك توصيه كرد .نقش رژيم
غذايي در دوران نوزادي ، شيردهي، در رابطه با توسعه آسم به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته و به طور كلي،فرمول
تغذيه نوزادان از شيرگاو سالم و دست نخورده يا پروتئين سويا در مقايسه با شير مادر ، باعث بروز بيماري در دوران كودكي
مي گردد. مصرف شير مادر در طول ماه اول پس ازتولد با كاهش نرخ آسم در دوران كودكي همراه است .
قرار گرفتن در معرض دود تنباكو، در هردو دوران قبل و بعد از نوزادي ، يا اثرات مضر، ازجمله اثرات آن بر روي ريه ها
و احتمال افزايش خس خس سينه در دوران كودكي همراه است . به زنان باردار و پدر و مادر كودكان بايد توصيه شود كه
سيگار نكشيد.
پيشگيري از تشديدآسم:
توسط عوامل مختلف، آسم ممكن است تشديد شود.گاهي اوقات از مواد آلرژن ، عفونت هاي ويروسي ، آلاينده ها و
مواد دارويي به عنوان محرك ياد مي شود گاهي قرار نگرفتن بيمار در معرض برخي از اين دسته عوامل خطرزا( مثلاً ترك
سيگار، كاهش قرار گرفتن در معرض دود دست دوم ، كاهش يا حذف قرار گرفتن در معرض عوامل شغلي شناخته شده و
اجتناب از بعضي غذاها / مواد افزودني / مواد دارويي شناخته شده مسبب علائم ) ، كنترل آسم را بهبود مي بخشد و نيازهاي
دارويي را كاهش مي دهد. در مورد عوامل ديگر ( مانند آلرژن ها، عفونت هاي ويروسي و آلاينده ها) چون اجتناب كامل از
اين عوامل به دليل وجود آنها در محيط پيرامون ما ، وعدم توانايي فرد مبتلا به آسم در اجتناب از برخورد با آنها به طور
كامل، منطقي نيست . نقش داروها در كنترل آسم مشخص تر مي شود.
آلرژن هاي داخلي